Beschrijving
De Chaga paddenstoel staat bekend om zijn hoge gehalte aan antioxidanten en diverse bioactieve stoffen. Het gebruik ervan wordt in verband gebracht met cholesterolverlaging, vertragen van kankergroei, ondersteuning van de immuunfunctie en bloeddrukverlaging. De paddenstoel bevat onder andere triterpenen, melanine, polysachariden en polyfenolen die bijdragen aan deze gezondheidsvoordelen.
Chaga kan oxidatieve stress verminderen (schade door vrije radicalen) en zo cellen beschermen tegen veroudering en ziekte. Ook blijkt Chaga ontstekingsremmende effecten te hebben door het reguleren van cytokinen (immuunsignaalstoffen). Hierdoor kan het immuunsysteem beter infecties bestrijden en chronische ontstekingen worden afgeremd.
Geschiedenis en traditionele toepassingen
Chaga wordt al eeuwenlang gebruikt in de volksgeneeskunde van koude streken. In Siberië en Rusland stond de zwam bekend als “Gift van God” en werd hij toegepast bij o.a. tuberculose, maag- en leverkwalen. Sinds de 16e eeuw wordt Chaga in Oost-Europa als kruidenmiddel ingezet. De naam Chaga komt uit het Russisch (чага, “paddenstoel”), en in Noorwegen heet hij “kreftkjuke” ofwel “kankerzwam” vanwege de vermeende geneeskracht.
Ook in Azië kent men Chaga: lokale bevolkingen in het grensgebied van Siberië en Noord-China dronken traditioneel dagelijks Chaga-thee, inhaleerden de rook en gebruikten de paddenstoel op de huid. In de traditionele Chinese kruidengeneeskunde wordt Chaga (koning der kruiden) gewaardeerd om zijn versterkende werking, al was de zwam zeldzaam en vooral voorbehouden aan edelen.
Oorsprong en geografische herkomst
Chaga is geen typische hoedzwam maar een harde, zwarte korstzwam die als parasiet groeit op berkenbomen in koude klimaten. De soort komt voor in het noordelijk halfrond, vooral in boreale wouden van Siberië, Noord-Europa, Canada en de noordelijke VS. Hij verschijnt als onregelmatige, zwartgeblakerde klomp (sclerotium) op de stam van voornamelijk berken.
De inwendige kleur is fel oranje. Vanwege deze voorkeur voor berkenbossen in subarctische regio’s wordt Chaga vooral geoogst in koude gebieden als Siberië, Scandinavië en Alaska. Tegenwoordig wordt Chaga ook commercieel verzameld of gekweekt om te voldoen aan de wereldwijde vraag naar deze medicinale zwam.
Wetenschappelijke inzichten
Modern onderzoek bevestigt gedeeltelijk de traditionele claims. Preklinische studies tonen aan dat Chaga antitumor-, antivirale, antidiabetische, antioxidant- en immuunmodulerende effecten heeft. Zo stimuleren Chaga-polysachariden het immuunsysteem, remmen ontstekingen en kunnen ze selectief kankercellen doden zonder gezonde cellen aan te tasten. In laboratoriumexperimenten remden Chaga-extracten de groei van diverse kankercellijnen (o.a. colon-, long- en leverkanker) en stimuleerden ze de activiteit van natuurlijke killer-cellen tegen tumorcellen.
Een bijzondere bevinding is dat Chaga’s antioxidanten mogelijk hersencellen beschermen: een extract verlaagde in een muizenmodel van Alzheimer de vorming van amyloïde plaques en tau-eiwitten, verminderde ontsteking in de hersenen en verbeterde het geheugen van de muizen. Ook namen uithoudingsvermogen en anti-vermoeidheidsmarkers toe bij muizen die Chaga-polsachariden kregen. Chaga ondersteunt het immuunsysteem en kan ontstekingen remmen.
Wist je dat: Aleksandr Solzjenitsyn in zijn roman Kankerpaviljoen (1968) de geneeskracht van Chaga beschrijft? In dat semi-autobiografische verhaal prijst hij Chaga-thee als ondersteunend middel tijdens zijn kankerbehandeling. Chaga wordt vanwege zijn gezondheidsreputatie ook wel de “koning der medicinale paddenstoelen” genoemd. In het wild is de zwam zeldzaam; wildplukkers in Siberië en Canada moeten soms diep de taiga in om Chaga-klompen op berken te vinden.
De gedroogde Chaga wordt doorgaans als thee gedronken, omdat de harde, houtige zwam niet direct eetbaar is. Een handige tip is om Chaga-poeder of stukjes op laag vuur te laten trekken in heet water (niet kokend) voor een optimaal extract van de werkzame stoffen. Voeg eventueel wat gember of honing toe om de aardse smaak te verzachten. Ook is Chaga-poeder te mengen door smoothies of koffiedranken voor een antioxidantenboost, maar overleg altijd even met een arts als je medicijnen gebruikt, vanwege mogelijke interacties.
Chaga-birch thee recept:
Ingrediënten:
- 1 theelepel Chaga-poeder (of enkele gedroogde Chaga-stukjes),
- 1 kop water,
- eventueel honing of citroen.
Bereiding: Breng het water tegen de kook aan. Voeg de Chaga toe en laat op laag vuur 10–15 minuten trekken (niet hevig laten koken, om de nutriënten te behouden). Zeef de thee en voeg naar smaak honing of citroen toe. Deze donkere Chaga-thee zit boordevol antioxidanten en is een traditionele Siberische drank om het immuunsysteem te versterken tijdens koude winterdagen.
