Beschrijving
Reishi, in China bekend als Lingzhi (灵芝, “paddenstoel van onsterfelijkheid”), wordt geprezen om zijn breed scala aan gezondheidsvoordelen. Het is een krachtige immunomodulator en adaptogeen. Reishi kan de productie en activiteit van witte bloedcellen verbeteren, waaronder natural killer-cellen, waardoor het immuunsysteem beter kankercellen en virussen kan bestrijden.
Ook bezit Reishi ontstekingsremmende eigenschappen en antioxidanten die cellen beschermen. Traditioneel wordt Reishi ingezet voor verhogen van vitaliteit, stressvermindering en slaapbevordering, daarom wordt hij soms de “kalmerende paddenstoel” genoemd. Enkele belangrijke bewezen effecten zijn:
- boost van het immuunsysteem,
- potentiële anti-kanker activiteit,
- verbetering van de leverfunctie,
- ondersteuning van de hartgezondheid.
Zo tonen studies aan dat Reishi-polysachariden de aanmaak van cytokinen stimuleren en zo het afweersysteem versterken. In in-vitro en dierenmodellen remmen Reishi-extracten de groei en uitzaaiing van tumorcellen en verhogen ze de gevoeligheid van kankercellen voor chemotherapie.
Een ander voordeel is de invloed op het metabolisme: Reishi kan de bloedsuiker helpen reguleren en het “goede” HDL-cholesterol iets verhogen. Sommige gebruikers melden ook vermindering van vermoeidheid en angst bij regelmatig gebruik van Reishi, waarschijnlijk door de normaliserende (adaptogene) werking op de bijnieren.
Samengevat geldt Reishi als tonicum voor algehele gezondheid en weerstand, met name populair bij mensen die hun lichaam willen ondersteunen tijdens ziekte of stress.
Geschiedenis en traditionele toepassingen
Reishi heeft een van de langst gedocumenteerde geschiedenissen onder medicinale paddenstoelen. In China wordt Lingzhi al meer dan 2000 jaar vereerd; het oudste kruidencompendium Shénnóng Běncǎo Jīng (Han-dynastie, ca. 100 n.Chr.) classificeerde Lingzhi als een superieure herb die het Qi versterkt, het hart voedt, het geheugen scherp houdt en levensverlengende eigenschappen bezit. Wilde Lingzhi was uiterst zeldzaam, de zwam groeide diep in ondoordringbare wouden, waardoor hij voornamelijk door keizers en edelen werd gebruikt. Keizer Qin Shi Huang zou expedities hebben uitgezonden om de “paddenstoel van onsterfelijkheid” te vinden.
In de Chinese kunst en mythologie komt Lingzhi vaak voor als symbool van lang leven en geluk. In Japan staat Reishi bekend als mannentake (万年茸, “10.000-jarige paddenstoel”) of Reishi en werd hij in de Edo-periode ingezet bij traditionele theeën voor gezondheid. Ook in Korea en andere Oost-Aziatische landen kende men het gebruik.
Reishi werd traditioneel ingezet voor een breed scala aan kwalen: van astma en hoest (het verzacht de longen) tot hartkloppingen, slapeloosheid en nervositeit (het “kalmeert de geest”). Het werd gezien als een shen-(spiritus) tonicum dat zowel lichaam als geest ten goede komt. Reishi’s status was zo hoog dat het ook wel “herb of spiritual potency” werd genoemd, een hemels kruid dat succes en goddelijke kracht symboliseert. Pas in de jaren 1970 is men begonnen Reishi commercieel te kweken op boomstammen en zaagsel, waardoor deze paddenstoel nu voor iedereen beschikbaar is en niet langer enkel een privilege voor de elite.
Oorsprong en geografische herkomst
Ganoderma lucidum is van oorsprong een Aziatische houtzwam die voorkomt in warm, vochtig klimaat. Wilde Reishi groeit vooral op rottende of verzwakte loofbomen (eik, beuk, esdoorn) in subtropische bossen. China (met name zuidelijk China) en Japan zijn historische vindplaatsen, maar ook elders in Azië (Korea, Taiwan) komt de soort voor.
Ondertussen zijn verwante Ganoderma-soorten over de hele wereld gedocumenteerd, maar de echte Lingzhi verwijst meestal naar de Aziatische variant met de kenmerkende gelakte roodbruine hoed. Door het intensieve wildgebruik raakte Reishi in sommige regio’s zeldzaam, maar dankzij moderne teeltmethoden (op zaagsel, graan of houtblokken) wordt hij nu wereldwijd gekweekt, zelfs in Europa en Noord-Amerika. In Nederland is Ganoderma lucidum geen inheemse soort (we zien hier wel Ganoderma-soorten zoals de lakzwam G. applanatum).
De paddenstoel valt op door zijn platte waaier- of hoefvormige hoed met glanzende laklaag. Jonge vruchtlichamen beginnen als witgele, knuppelvormige knoppen (zoals op de foto), en vormen al snel een breed roestbruin platform met witte rand als volwaardige hoed. Reishi’s verspreiding en uiterlijk hebben geleid tot bijnamen als “lakzwam” en in het Westen simpelweg “Reishi mushroom”, ontleend aan de Japanse naam.
Wetenschappelijke inzichten
Reishi is een van de meest onderzochte medicinale paddenstoelen. Laboratorium- en dierstudies bevestigen dat Reishi’s werkzame bestanddelen, met name β-glucanen (polysachariden) en triterpenen, een sterke biologische activiteit hebben. De β-glucanen stimuleren het immuunsysteem: zij verhogen bijvoorbeeld de productie van interleukinen en de activiteit van macrofagen en NK-cellen, die kankercellen en geïnfecteerde cellen opruimen.
De triterpenen (ganoderinezuur e.a.) hebben aantoonbaar anti-tumor effecten: ze kunnen de invasie en metastase van tumorcellen remmen door afname van enzymen die tumoruitzaaiing bevorderen. In muismodellen is gezien dat Reishi-extracten de effectiviteit van chemotherapie en radiotherapie vergroten, bijvoorbeeld werd minder misselijkheid bij chemo waargenomen en een hogere gevoeligheid van tumorcellen voor bestraling.
Opmerkelijk is dat Reishi in enkele kleinschalige klinische studies positieve effecten liet zien bij kankerpatiënten: zo nam bij patiënten met gevorderde kanker de antioxidantcapaciteit van het bloed toe en verbeterden bepaalde immuunwaarden (zoals het aantal NK-cellen) onder Reishi-suppletie. Een meta-analyse suggereerde zelfs een lichte verbetering in overlevingskans wanneer Reishi als adjuvante therapie werd gegeven naast reguliere behandeling bij verschillende kankersoorten. Daarnaast is er onderzoek naar Reishi’s invloed op metabool syndroom: sommige studies rapporteren dat Reishi de bloedsuikerspiegel enigszins kan verlagen en de insulineresistentie verbetert.
Wist je dit? In de natuur is Reishi behoorlijk zeldzaam. Vroeger gold: slechts 1 op 10.000 oude beuken of eiken draagt een Lingzhi-zwam. Geen wonder dat men dacht dat hij magische eigenschappen had! De paddenstoel komt vaak voor op schilderingen met vleermuizen, herten en kraanvogels, symbolen van een lang leven in de Chinese cultuur.
Een ander interessant gegeven: in Japan werd een gigantische Reishi met een doorsnee van bijna een meter ontdekt, die als nationaal nieuws werd bestempeld.
Gebruikstips: Omdat Reishi zelf houtig en bitter is, wordt hij zelden als voedsel gegeten. In plaats daarvan kun je Reishi trekken als thee of decoctie. Snijd gedroogde Reishi (of neem reeds gemalen poeder) en laat dit een uur zachtjes sudderen in water, zo komen de polysachariden vrij (Reishi is een “extract-paddenstoel”, wat betekent dat het extractie vereist om de werkzame stoffen beschikbaar te maken). Voeg tijdens het trekken bijvoorbeeld zoethout, gember of citroengras toe om de bittere smaak te balanceren.
Een populaire moderne bereidingswijze is “Reishi latte” of gouden melk met Reishi: hierbij meng je Reishi-extract of poeder met warme (plantaardige) melk, kurkuma, kaneel en honing tot een rustgevend avonddrankje. Dit helpt bij ontspanning en slaap, aangezien Reishi traditioneel bekendstaat om het kalmeren van de geest. Let op dat Reishi een cumulerend effect heeft, regelmatig gebruik (bijv. dagelijks een kop) over meerdere weken geeft vaak meer merkbaar resultaat dan een enkele dosis.
Reishi golden milk recept:
Ingrediënten:
- 1 theelepel Reishi-poeder of -extract,
- 250 ml amandelmelk (of melk naar keuze),
- ½ theelepel kurkumapoeder,
- snufje kaneel,
- snufje gemalen gember,
- honing naar smaak.
Bereiding: Verwarm de melk in een pannetje (niet laten koken). Klop er het Reishi-poeder, kurkuma, kaneel en gember doorheen. Laat 5 minuten op laag vuur trekken zodat de kruiden hun smaak afgeven. Schenk in een mok en zoet met honing. Deze warme “Reishi latte”combineert de immuniteitsboost van Reishi met de ontstekingsremmende eigenschappen van kurkuma, perfect als slaapmutsje of als anti-stress drankje in de avond.
